تجربه کاربری اپلیکیشن چیست و چگونه می‌توان آن را بهبود داد؟
در بین اپلیکیشن‌های مختلف، برنامه‌ای موفق است که بتواند تجربهٔ خوبی به کاربر منتقل کند. چرا که اگر کاربر تعامل خوبی با برنامه داشته باشد، آن را به سایر اپ‌ها اولویت داده و نسبت به برند شما وفادار خواهد شد. اهمیت تجربه کاربری اپلیکیشن یا همان UX به‌اندازه‌ای‌ست که گاهی می‌تواند باعث رشد یک برند شود یا از سوی دیگر آن را نابود کند. پس اگر می‌خواهید یک برنامهٔ کاربرپسند طراحی کنید، UX آن را در اولویت قرار دهید تا علاوه‌بر رفع نیاز کاربر، او را نسبت به استفاده از برنامه ترغیب کنید.
در این مقاله ضمن تعریف UX به اهمیت تجربه کاربری در اپلیکیشن می‌پردازیم و تفاوت نسخه وب و موبایل را بررسی خواهیم کرد. در ادامه هم راه‌های بهبود UX و چند نمونه برنامه که UX خوبی دارند را به شما معرفی می‌کنیم.
تجربه کاربری اپلیکیشن در موبایل چیست؟
UX را می‌توان مجموعه‌ای از تعاملات کاربر در هنگام استفاده از اپ دانست. به تعبیر دیگر UX با تجربه، سروکار دارد: تجربه‌ای که سفر کاربر را به‌صورت کل‌نگر مورد بررسی قرار می‌دهد.
طراحی آن هم شامل یک فرآیند است که نه‌تنها استفاده از نرم‌افزار را ساده‌تر می‌کند بلکه راه‌حل‌هایی را ارائه می‌دهد که نیازها و مشکلات کاربر در زمان استفاده از اپ را برطرف کند.
اگر یک کاربر پس از استفاده از برنامه، تجربهٔ خوبی از آن داشته باشد، به استفاده دوباره ترغیب می‌شود.
هدف طراحی UX ایجاد تجربیات دلپذیر، آسان، کارآمد، مرتبط و همه‌جانبه برای کاربر است. چرا که تجربه کاربری اپلیکیشن تمام جنبه‌های تعامل با شرکت، خدمات و محصولات آن را دربرمی‌گیرد.
طراحان UX موارد مختلفی مثل تحقیقات بازار، توسعهٔ محصول، استراتژی و عناصر بصری را برای ایجاد تجربیات کاربر به‌صورت یکپارچه ترکیب می‌کنند. آن‌ها برای مشتری پل می‌سازند و به یک برند کمک می‌کنند تا نیازها و انتظارات کاربر را بهتر درک و برآورده کند.
چرا تجربه کاربری در اپلیکیشن اهمیت دارد؟
اگر تجربه کاربری اپلیکیشن ضعیف باشد، کاربر را ناامید می‌کند و به‌سادگی صفحه را می‌بندد و از یک اپ دیگر استفاده می‌کند. ضمن اینکه ممکن است، نظر منفی خود را در قسمت نظرات درج کند یا اینکه آن را به افراد دیگر هم انتقال دهد.
تجربه کاربری اپلیکیشن، بخشی از برند شماست و باید به‌گونه‌ای طراحی شود که کاربر را به استفاده از برنامه ترغیب کند. در حالی‌که طراحی ضعیف UX می‌تواند تصویر برند شما را خدشه‌دار کند و این تجربه منفی، بر تصمیم خرید محصول یا خدمت هم تاثیرگذار خواهد بود.
مهم‌ترین تاثیرات و مزایای طراحی UX مناسب عبارت‌اند از:
- افزایش نرخ تبدیل
- کسب کاربران وفادارتر
- افزایش نرخ دانلود برنامه
- کاهش نرخ ریزش (حذف پس از نصب)
در نتیجهٔ تمامی این موارد، نه‌تنها کاربر برای مدت بیشتری در برنامه شما باقی می‌ماند بلکه مشتریانی وفادارتر با فروش بیشتری خواهید داشت.
تفاوت کلیدی تجربه کاربری در موبایل و دسکتاپ
تجربه کاربری اپلیکیشن در دسکتاپ و موبایل از نظر محیط کاربری متفاوت است که در ادامه چند مورد از آن‌ها را بیان خواهیم کرد.
تفاوت فضاهای فیزیکی و مجازی
در دسکتاپ، کاربران احتمالاً چندین تب و برنامه برای انجام کارهای مختلف باز می‌کنند و یک صفحه با اندازهٔ کامل و یک فضای کاری فیزیکی راحت‌تر دارند. همچنین به‌احتمال زیاد روی کار خود متمرکز هستند. اما کاربران موبایلی فقط یک صفحه را باز می‌کنند و مدت زمان کمتری روی آن وقت خواهند گذاشت و احتمالاً در حال انجام چند کار به‌صورت هم‌زمان (مثل قهوه خوردن، پیاده‌روی یا غیره) هستند. ضمن اینکه احتمال ضعیف شدن آنتن اینترنت آن‌ها هم وجود دارد. در نتیجه طراحی تجربه کاربری اپلیکیشن موبایل باید دقیق‌تر و هوشمندانه‌تر از نسخهٔ دسکتاپ باشد.
تفاوت صفحه نمایش
کاربران دسکتاپ معمولاً از یک نمایشگر با اندازهٔ کامل و با وضوح بالا استفاده می‌کنند که امکان اسکرول کردن و نمایش جزئیات را برای آن‌ها ساده می‌کند. اما نمایشگرهای موبایل وضوح کمتری دارند. در نتیجه باید محتواهای مهم و دعوت‌به‌اقدام (Call To Action) را بخش‌هایی که بیشترین توجه را به خود جلب می‌کنند، قرار دهید.
تفاوت زبان تصاویر و نشانه‌ها
استفاده از نشانه‌های تعریف شده در ذهن کاربر به‌صورت جامع و واضح در طراحی اپ اهمیت زیادی دارد. برخی از تصاویر و نمادها (مانند علامت چرخ‌دنده که نشان‌دهنده تنظیمات است یا علامت ضربدر که نشان‌دهنده بستن صفحه است) باید به‌صورت واضح مورد استفاده قرار گیرد.
کاربر موبایلی به دلیل محدودیت فضا و زمان، به نشانه‌های بصری بیشتر از نوشته‌ها توجه می‌کند.
در حالی که در دسکتاپ این محدودیت‌ها کمتر است.
فرآیند طراحی برنامه موبایل، کاربر محور است. یعنی در درجهٔ اول، کاربر باید با برنامهٔ شما ارتباط برقرار کند تا بتوانید او را به هدف نهایی برسانید. به‌عنوان یک قاعدهٔ کلی در تجربه کاربری اپلیکیشن موبایل، تمرکز شما همیشه باید بر ساده‌تر کردن کارها باشد. ضمن اینکه ارزشمندترین محتوا و تعاملات را در مرکز دید کاربر قرار دهید.
فرآیند طراحی اپلیکیشن موبایل
در ادامه چند مرحلهٔ کلیدی در فرآیند طراحی برنامه‌ها را با هم بررسی خواهیم کرد.
۱. ابتدا بررسی کنید که کدام یک از سه گزینهٔ طراحی اپ با اهداف کسب‌وکار و نیازهای کاربر شما مطابقت دارد
- بومی یا نیتیو بودن: این مورد به توسعهٔ برنامه برای یکی از سیستم عامل‌ها یعنی Apple iOS یا Google Android اشاره دارد. انجام این کار به معنای رعایت دقیق دستورالعمل‌های هر یک از سیستم‌عامل‌ها در رابطه با طراحی، توسعه و توزیع در اپ استور است.
- تطبیقی: این بخش مربوط به طراحی چندین نسخه از یک برنامه برای دستگاه‌های مختلف از موبایل تا دسکتاپ است. به این صورت که طراحی یک برنامه یا سایت در دستگاه‌های مختلف قابل اجرا باشد و امکان پشتیبانی از چندین سیستم عامل را فراهم کند.
- ریسپانسیو بودن (واکنش گرا): این مورد یکی از بهترین روش‌ها برای توسعهٔ برنامه‌ها است. در این روش، طراحی برنامه براساس تجربه کاربری اپلیکیشن از طریق موبایل مدنظر قرار می‌گیرد.
۲. پرسونای کاربر را تعریف کنید
برای این کار از داده‌های واقعی کمک بگیرید که شامل تحقیقات اولیه مانند مصاحبه، نظرسنجی و بررسی رفتار کاربر در کنار تحقیقات بازار است. بر نیازهای کاربر تمرکز کنید و خود را جای او بگذارید؛ مثلاً کاربر هنگام استفاده از برنامه ممکن است با چه چالش‌هایی مواجه شود؟ حالا شما چه راه‌حل‌های عملی برای رسیدن به اهدافشان ارائه می‌دهید؟
۳. مراحل دعوت به اقدام تا رسیدن به نتیجه را طراحی کنید
تعاملات کلیدی را شناسایی کرده و محتوا و بخش‌هایی که نیاز به دعوت به اقدام دارند را اولویت‌بندی کنید. بر اساس یک نقشهٔ ذهنی، تجربه کاربری اپلیکیشن را طراحی کرده و بر بخش‌هایی که برای کاربر جذابیت بیشتری دارد، تمرکز کنید.
۴. طرح‌ها را در قالب‌های مناسب در صفحه‌های مجزا ایجاد کنید
تمامی طرح‌ها باید تقسیم‌بندی داشته باشند و از یک سلسله مراتب پیروی کنند. وایرفریم‌های شما باید ساده باشند تا حواس کاربر را از هدف اصلی شما پرت نکنند.
۵. صفحه نمایش اولیه را تست کنید
در این تست‌ها می‌توانید رفتار کاربر را به‌خوبی ببینید. ضمن اینکه متوجه می‌شوید که ترتیب مراحل با توجه به هدفی که در نظر داشتید، درست بوده یا نه و چه مشکلات و خلاهایی در طراحی شما وجود داشته که کاربر را به هدف نرسانده است.
۶. آزمایش و تکرار کنید
جزئیات طراحی را با دریافت بازخورد از کاربران و همچنین اعضای تیم خود آزمایش کنید. با هر بار آزمایش، می‌توانید عناصر و سبک طراحی بصری را بازطراحی کنید.
راه‌های بهبود طراحی تجربه کاربری در اپلیکیشن
طراحی تجربه کاربری اپلیکیشن را می‌توان به دو بخش اصلی تقسیم کرد:
۱) اصول اولیه طراحی
۲) بهبود طراحی با استفاده از داده‌های تجربه‌محور
در ادامه ابتدا به برخی از اصولی که به بهبود طراحی شما کمک می‌کنند، اشاره خواهیم کرد؛ سپس مواردی را بر اساس داده‌های تجربه محور بررسی می‌کنیم.
اصول اولیه بهبود طراحی تجربه کاربری در اپلیکیشن
موارد زیر به شما کمک می‌کند تا با رعایت برخی اصول کلی، طراحی تجربه کاربری اپلیکیشن را بهبود دهید.
۱. برجسته کردن دکمهٔ دعوت به اقدام یا CTA
- دکمه دعوت به‌اقدام را در معرض دید کاربر قرار دهید.
- دسترسی به بخش‌های مختلف برنامه را ساده کنید.
- بازخورد کاربران و زمانی که کاربر در هر بخش گذاشته را رصد کنید.
- دسترسی به پشتیبانی در برنامه را با طراحی یک دکمه به کاربر بدهید.
۲. استفاده از الگوهای قابل درک
- قابلیت جستجو را در معرض دید قرار دهید.
- سایز تصاویر در نسخه موبایل را در نظر داشته باشید و همچنین امکان اسکرول به‌صورت عمودی را طراحی کنید.
- برای مسیر بازگشت به صفحه اصلی یک دکمه در نظر بگیرید.
- مهم‌ترین لینک‌ها را همیشه قابل مشاهده کنید. در صورت لزوم، می‌توانید لینک‌های فرعی را در منوی جمع‌شده یا کشویی قرار دهید.
۳. امکان ذخیره داده‌ها در نسخه‌های مختلف
- اگر کاربران نیمی از یک فرآیند را با دسکتاپ و نیمی دیگر را با گوشی انجام می‌دهند، تا جایی که ممکن است، اطلاعات و مراحل را برای آن‌ها ذخیره کنید.
- اطلاعات مهم را در پنجره‌های کشویی قرار ندهید.
- فرآیندهای چند مرحله‌ای را به بخش‌های کوچک تقسیم کنید.
۴. رعایت اصول اولیه طراحی
- منوهای کشویی برای محتوای طولانی مناسب نیست، به‌عنوان مثال از یک تقویم بصری برای نمایش تاریخ‌ها استفاده کنید.
- از نظر بصری، عنوان‌بندی‌ها را جذاب و بخش‌های مهم‌تر را با برجسته‌تر کنید.
- دکمه‌ها و بخش‌های قابل کلیک را به‌صورت برجسته طراحی کنید.
۵. دریافت اطلاعات ضروری از کاربر
- برای استفاده از بخش‌های مختلف، کاربر را مجبور به ثبت‌نام نکنید.
- بدون دلیل اطلاعاتی مثل روشن کردن موقعیت مکانی را از کاربر درخواست نکنید.
- امکان ورود به برنامه را با استفاده از اکانت گوگل یا فیس بوک فراهم کنید.
- خرید خدمت یا استفاده از آن را برای کاربرانی که ثبت‌نام نکرده‌اند، امکان‌پذیر کنید.
نحوه بهبود UX برنامه با داده‌ها
تجزیهوتحلیل داده‌های مختلف به شما کمک می‌کند تا بتوانید براساس رفتار کاربر، یک اَپ کاربردی طراحی کنید. این کار با نرم‌افزارهای مختلفی که رفتار کاربر واقعی را به شما نشان می‌دهد، امکان‌پذیر است. بر این اساس، می‌توانید داده‌هایی برای بهبود تجربه کاربری در اپلیکیشن به‌دست آورید.
در ادامه برخی از داده‌هایی که می‌توانید برای تجزیهوتحلیل تجربه کاربری اپلیکیشن استفاده کنید را بیان می‌کنیم.
۱. ضبط رفتار کاربر در هنگام استفاده از برنامه
با ضبط رفتار کاربر در حین استفاده از اپ می‌توانید تمام بخش‌هایی که از ابتدای ورود تا خارج شدن از برنامه، انجام شده، ببینید. رفتارهای تک‌تک کاربران از جمله هر کلیک، بخش‌هایی که وارد آن می‌شوند، پیمایش، دکمه‌ها یا ارسال درخواست در برنامه ضبط می‌شود.
برای مثال اگر یک بخش تعاملی در نظر گرفته‌اید، می‌توانید رفتار کاربر را نسبت به آن بررسی کنید. ممکن است کاربر چندین بار روی آن کلیک کرده اما به نتیجه مورد نظر شما نرسیده باشد. در عین حال ممکن است دکمه بازگشت را در بخشی گذاشته باشید که کاربر آن را به‌سادگی نبیند و مجبور شود، به‌طور کامل از برنامه خارج شود.
۲. نقشه‌های حرارتی اپ موبایل
نقشه‌های حرارتی موبایل یک نمایش بصری از تعاملات کاربر را در اختیار شما قرار می‌دهد. جذاب‌ترین بخش‌ها، نقاطی هستند که با رنگ قرمز مشخص شده‌اند، نقاط آبی هم جذابیت چندانی برای مخاطب نداشته‌اند. آن‌هایی که محبوبیت متوسط دارند بین طیف قرمز و آبی قرار می‌گیرند.
با نقشه‌های حرارتی تجربه کاربری اپلیکیشن موارد زیر را خواهید دید:
- کدام بخش از برنامه تلفن همراه شما بیشتر و کدام بخش کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
- کدام دکمه‌ها برای کاربران جذاب هستند و کدام نادیده گرفته شده‌اند (به دلیل اینکه به‌اندازهٔ کافی برجسته نیستند)
۳. تجزیهوتحلیل برنامه تلفن همراه
یکی دیگر از قابلیت نرم‌افزارها، امکان فیلتر کردن یک بخش از برنامه است که بتوانید رفتار کاربر را به‌منظور هدف خاصی مشاهده کنید. این قابلیت بیشتر زمانی استفاده می‌شود که بخواهید بخشی از تجربه کاربری اپلیکیشن که قبلاً طراحی شده را بهبود ببخشید.
برای مثال می‌توانید رفتار کاربر را نسبت به دکمهٔ «ثبت‌نام» در طول زمان تجزیهوتحلیل کنید. به‌علاوه می‌توانید حالت مقایسه‌ای ایجاد کنید و بررسی کنید کاربران، ثبت‌نام را ترجیح می‌دهند یا دریافت خدمت بدون ثبت‌نام.
۴. تحلیل سفر کاربر در برنامه
با استفاده از این قابلیت می‌توانید مسیری از رفتار کاربر را مشاهده کرده و مهم‌ترین نقاط سفر او را تجزیهوتحلیل کنید. این مسیر می‌تواند یک قیف خرید، قیف ورودی یا هر مسیر دیگری باشد که هدف اصلی برنامه موبایلی شماست. با مقایسهٔ رفتار کاربر و الگوهای پیمایش افرادی که یک قیف را تکمیل کرده‌اند با افرادی که این کار را انجام نداده‌اند، خواهید دید که دقیقاً چه چیزی باید در برنامه اصلاح شود.
برای مثال می‌توانید مشکلاتی مثل تکمیل راهنمای ورود و سایر مواردی که باعث توقف کاربران در برنامه می‌شود را پیدا کنید.
چند نمونه اپلیکیشن که UX خوبی دارند
مشاهدهٔ نمونه اپلیکیشن‌های موفق به شما کمک می‌کند تا بتوانید از آن‌ها الگو گرفته و برنامه‌هایی با UX استاندارد طراحی کنید. به همین منظور پس از ارائه توضیحات لازم در مورد طراحی تجربه کاربری اپلیکیشن چند نمونه برنامه‌ای که UX خوبی دارند را به شما معرفی می‌کنیم.
ا. دولینگو (Duolingo): از بین بردن موانع
Duolingo به شما کمک می‌کند تا یک زبان جدید را یاد بگیرید. کاری که در نگاه اول نه تنها کمی چالش‌برانگیز به‌نظر می‌رسد، بلکه می‌تواند سخت و طاقت‌فرسا باشد. در این برنامه، پس از سه سوال آسان، کاربران یادگیری یک زبان جدید را شروع کرده و هدفی را برای خود تعیین می‌کنند. این برنامه نسبت به رقبای خود همه چیز را برای کاربر ساده کرده و در هر مرحله زبان‌آموز می‌تواند با وجود UX برنامه، به‌سادگی به بخش‌های مختلف دسترسی داشته باشد.
۲. پی‌پال (PAY PAL): دسترسی ساده
سایت اولیه Paypal طراحی پیچیده و بسیار سختی داشت. اما از سال ۲۰۱۴ تصمیم به طراحی بر اساس تجربهٔ کاربران گرفت و اساس UX در سایت و اپ را بر مبنای سادگی قرار داد. در حال حاضر اصول تجربه کاربری اپلیکیشن پی‌پال عبارت‌اند از: کاهش فرآیندهای اضافی، سازماندهی، توجه به موقعیت کاربر، تعامل با کاربر و صرفه‌جویی در زمان.
۳. استارباکس (STARBUCKS): شخصی‌سازی سفارش
استارباکس از شخصی‌سازی هوشمند در برنامه موبایل خود برای سفارش آنلاین براساس تاریخچه و الگوهای خرید کاربران استفاده می‌کند. تئوری استارباکس این است که انسان‌ها زادهٔ عادت‌هایشان هستند و معمولاً یک سفارش ثابت از منو را ثبت می‌کنند. بنابراین از همین ایده، استفاده کرده و بخشی را برای علاقه‌مندی‌ها و بخشی را برای پیشنهادهای ویژه در نظر گرفته است. در نتیجه هربار نیازی نیست منو را از ابتدا بررسی کنید و می‌توانید به‌سادگی به بیشترین سفارش‌هایی که می‌دهید، دسترسی داشته باشید.
۴. هبیتیکا (HABITICA) استفاده از بازی‌سازی برای بهره‌وری بیشتر
برنامه Habitica لیست کارهای روزانه شما را به یک بازی تبدیل می‌کند. با انجام موارد از لیست خود، سکه دریافت می‌کنید و امتیاز می‌گیرید. اما اگر موفق به انجام تمام کارهای روزانه نشدید، مراقب باشید، چرا که امتیاز منفی دریافت خواهید کرد. هنگامی‌که به سطح سه رسیدید، می‌توانید با سکه‌هایی که به دست آورده‌اید، بازی را شروع کنید و برای نبردهای خود شمشیر و زره بخرید. لیست کارهای معمولی و روزانه بسیار خسته‌کننده خواهد بود اما شما می‌توانید از آن یک بازی بسازید و بهره‌وری بیشتری داشته باشید.
۵. یِلپ (YELP): همه چیز قابل یافتن است
این برنامه ابتدا با توجه به موقعیت مکانی فعلی کاربر، از پیش فرض‌های هوشمند استفاده می‌کند و امکان جستجو و ارائه لیستی از گزینه‌های پرطرفدار را ارائه می‌دهد. در صفحه نتایج جستجو، ترکیبی از نظرات و فیلترهای مفید در اختیار کاربر قرار می‌گیرد تا بهترین مقصد را پیدا کند. Yelp همچنین از Google Maps برای کاربرانی که منطقهٔ جغرافیایی خاصی را در ذهن دارند استفاده می‌کند که حس آشنایی برای بیشتر آن‌ها ایجاد کند. چرا که بیشتر افراد از Google Maps استفاده کرده‌اند و نسبت به آن آشنایی دارند.
طراحی تجربه کاربری؛ اصل اولیه برای جذب مخاطب
تجربه کاربری اپلیکیشن به UX معروف است و نحوهٔ تعامل کاربر با اپ را هدف قرار می‌دهد. هر چقدر یک برنامه بتواند علاوه‌بر رفع نیاز کاربران، جذابیت بیشتری برای استفاده داشته باشد، یعنی کاربر را به استفادهٔ بیشتر ترغیب و تبدیل به یک مشتری وفادار خواهد کرد.
پس اهمیت تجربه کاربری اپلیکیشن را نباید دست‌کم بگیرید. این گزینه‌ای است که می‌تواند شما را نسبت به رقبا متمایز کند.
البته که طراحی تمام‌وکمال، اولین کاری‌ست که باید برای برنامه خود انجام دهید و در قدم بعدی باید به‌دنبال تبلیغات و جذب کاربر باشید. پلتفرم ادیوری برای تبلیغات اپ به کمک شما می‌آید. در این پلتفرم می‌توانید علاوه‌بر مشاهده انواع روش تبلیغات و هزینه‌ها، سفارش خود را ثبت کنید.
برای مشاوره یا پاسخ سوالات خود هم می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها با ما در ارتباط باشید.
